این بررسی در حالی انجام میشود که وضعیت آموزش زبان انگلیسی در سایر مقاطع تحصیلی چندان مطلوب نیست و واکنش برخی دانشآموزان و معلمان زبان از وجود نقاط ضعف در این درس حکایت میکند.
مرجان پورقاسم، کارشناس ارشد مترجمی زبان انگلیسی و دبیر زبان یک دبیرستان دخترانه درباره نقاط قوت و ضعف آموزش زبان انگلیسی میگوید: آموزش زبان در مدارس با چالشهای فراوان همراه بوده، در دورهای آموزش زبان از سال اول راهنمایی حذف شد بدون اینکه توجیه قانعکنندهای بیان شود. بعد مجددا آموزش زبان از اول راهنمایی آغاز شد، بدون اینکه دلیلی ارائه شود. در حال حاضر هم بحث آموزش زبان در دبستانها را مطرح میکنند، در حالی که ما هنوز در راهنمایی و دبیرستان با مشکلاتی روبهروییم.
او درباره مشکلات این درس میگوید: متون آموزشی موجود قدیمی و خستهکننده است، حتی تصاویر کتاب زبان برای دانشآموزان هیچ جذابیتی ندارد. نیاز امروز بچهها در زبان انگلیسی مورد توجه قرار نگرفته، در حالی که زبان مقولهای پویاست و در بسیاری موارد قواعد و محتوای آموزشی با 20 سال قبل هیچ تفاوتی ندارد.پورقاسم درباره حجم بالای محتوای کتابهای آموزشی و ناچیز بودن ساعات آموزش نیز توضیح میدهد: در بسیاری موارد معلمان توان آموزش همه مطالب را ندارند، چراکه انگیزه یادگیری در دانشآموزان پایین است.
علاوه بر این، بررسی پژوهشهای انجام شده از وضعیت آموزش زبان در مدارس نشان میدهد از نظر بعضی معلمان و کارشناسان، محتوای کتابهای زبان در ارائه مطالب، مثالها و تصاویر دارای تنوع نیست و تمرینهای ارائهشده باعث تقویت مهارت در دانشآموزان نمیشود. به گفته این افراد، دانشآموزان طی حدود 7 سال فراگیری زبان انگلیسی (3 سال راهنمایی، 3 سال متوسطه و یک سال پیشدانشگاهی) قادر نیستند مهارتهای لازم را شامل گوش دادن، نوشتن، صحبت کردن و خواندن بیاموزند و این کتابها کلیاتی است که دانشآموزان با حفظ کردن تنها نمره قبولی میگیرند و بعد از چند ماه همه را فراموش میکنند.
زبان ... خستهکنندهتر از همه
«زنگ زبان خیلی خستهکننده است، من که دائم خمیازه میکشم، خانم زبان هم خیلی حوصله توضیح دادن قواعد را ندارد. یکبار روی تخته مینویسد هر کس یاد گرفت که هیچ، هر کس یاد نگرفت باید خودش بخواند تا یاد بگیرد.»
این حرف یک دانشآموز دوم راهنمایی است، به گفته خیلی از دانشآموزان، آنهایی که بیرون از مدرسه کلاس زبان میروند، میانه خوبی با معلمان دارند، در غیر این صورت زبان یکی از مشکلترین و کسلکنندهترین درسهاست.
از گفتگو با بعضی دانشآموزان برمیآید که فراگیری زبان انگلیسی تابع ویژگیهای شخصیتی معلمان این درس است، به طوری که اگر دانشآموزان، معلم را دوست داشته باشند و از خلاقیت و انگیزه او برای یاددهی بهرهمند شوند، به زبان انگلیسی تمایل بیشتری نشان میدهند.
بنابراین در بسیاری از مدارس، نبود معلمان باانگیزه و خلاق، آشنا نبودن آنان با اصول آموزش در سنین پایین، دسترسی نداشتن به وسایل کمکآموزشی و محدود ماندن به کتاب ناقص درسی باعث شده است بهرهوری دانشآموزان در درس زبان انگلیسی به حداقل برسد.
آموزش زبان، مهجورترین واحد درسی
«معلم ما در کلاس، فارسی صحبت میکند. گاهی هم که جملهای را به انگلیسی میگوید، ما نمیفهمیم. حوصله ندارد چند بار تکرار کند تا ما بفهمیم»، یکی از دانشآموزان دبیرستانی از آشنا نبودن معلمان زبان گله میکند و میگوید: «من بعدازظهرها، هفتهای 3 روز، کلاس زبان میروم، آنجا فعالم، به انگلیسی حرف میزنم، مینویسم و میخوانم اما سرکلاس مدرسه چنین فرصتی نداریم ما نهتنها سر کلاس حرف نمیزنیم، بلکه معلم هم شیوهای برای تشویق ما به کار نمیگیرد».
پورقاسم، دبیر زبان در این باره میگوید: همه تقصیرها به گردن معلمان نیست. ارزش این درس ناشناخته است، ما حتی در آموزش زبان عربی ناموفق بودهایم
معلم در مدارس دولتی هیچ وسیله و ابزاری برای کار ندارد. ما حتی نمیتوانیم یک کارتون به زبان انگلیسی تدریس کنیم و در چارچوب کتاب درسی محدود میمانیم. او حتی از نبود هماهنگی آموزش زبان بین مدارس دولتی و غیردولتی انتقاد میکند و میگوید: مدارس غیردولتی با دریافت هزینه 100، 200 یا 500 هزار تومان، کلاسهای آزاد زبان انگلیسی و فرانسه برگزار میکنند و چون امکانات و تجهیزات بیشتری دارند، دانشآموزان این مدارس از لحاظ کیفیت آموزشی بالاترند، در حالی که ادامه این روند و ناتوانی مدارس دولتی در این حوزه باعث شکاف کیفیت تحصیلی و مهارتی بین بچهها میشود.
محمدمهدی نویدادهم، دبیر شورای عالی آموزش و پرورش، پیش از این به «جامجم» گفته بود که مدارس خیلی چیزها یاد میدهند، بعضی چیزها را هم یاد نمیدهند، در بحث آموزش زبان برخی ناکارآمدیها را تایید میکنم اما زبانآموزی باید در فرهنگ خاصی شکل بگیرد. نویدادهم میگوید: تا بستر آموزش زبان فراهم نباشد، دانشآموزان در این زمینه رشد نمیکنند، شما الان زبانی را میآموزید، اما به محضی که از مدرسه بیرون آمدید چون مجبور نیستید آن را به کار بگیرید، فراموش میکنید. این روند کاملا طبیعی است و در دیگر دروس هم اینگونه است.
در حال حاضر نیاز به آموزش زبان خارجی باتوجه به رشد رسانهها و تجهیزات ارتباطی مانند ماهواره، شبکههای اینترنتی و ... در حال افزایش است و تلاش شورای عالی آموزش و پرورش برای توسعه آموزش زبان در مقاطع سهگانه تحصیلی قابل تمجید است، به شرطی که بسترهای آن برای افزایش انگیزه معلمان و دانشآموزان فراهم و ر وش های نوین آموزشی به کار گرفته شود.
مخالفت مجلس با تغییر نظام آموزشی از سال آینده
در خبری دیگررئیس کمیسیون آموزش مجلس با اشاره به سخنان وزیر آموزش و پرورش مبنی بر اجرای طرح تغییر نظام آموزشی از سال آینده گفت: مصوبه شورای عالی برای اجرای این طرح کافی نیست و با استفاده از ظرفیت قانون اساسی مانع اجرای تغییر نظام آموزشی از سال آینده میشویم.
علی عباسپور در گفتگو با مهر، با بیان این مطلب تصریح کرد: اگر وزیر آموزش و پرورش بخواهد طبق مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی حرکت کند، با مجلس دچار مشکل خواهد شد.پیش از این وزیر آموزش و پرورش از اجرای طرح تغییر نظام آموزشی به 2 دوره 6 ساله از سال تحصیلی 90 - 89 خبر داده بود.
عباسپور در این باره گفت: صحبتهای شفاهی ملاک نیست و طبق مواردی که به ما منعکس شده آموزش و پرورش این طرح را سال آینده اجرا نخواهد کرد.
رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی افزود: به وزارت آموزش و پرورش اخطار داده ایم که این طرح را بدون مصوبه مجلس نمیتواند اجرا کند و در غیر این صورت ظرفیتهای قانونی را برای جلوگیری از اجرای این طرح به کار میگیریم.
پیش از این نیز رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات از عدم ارسال طرح تغییر نظام آموزشی به مجلس انتقاد کرده و نامهای را در این باره به وزیر آموزش و پرورش نوشته بود.
نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی ظرفیت اجرایی ندارد، تصریح کرد: تاکنون این شورا به کلیات پرداخته و وارد جزئیات نشده است و به همین دلیل معتقدیم که این طرح هم اکنون ظرفیت اجرایی ندارد.
رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی درباره نتیجه نامهای که وی به رئیس مجلس در این خصوص نوشته بود، گفت: دکتر لاریجانی هم در این باره اقدامات لازم را انجام داده و به نظر ما این طرح باید در مجلس بررسی شود.