نویسنده این مطلب Tejvan pettinger در دانشگاه آکسفورد به عنوان استاد اقتصاد مشغول به فعالیت است. او در اوقات فراغتش از نوشتن مقالات خود در زمینه های بهسازی، اندیشه و بهره‌وری لذت می‌برد. او همچنین کلاسهایی درباره اندیشه و تفکر برگزار می‌کند.
● نویسنده: تجوان - پتینگر
● مترجم: حسین - پورکاوه
● منبع: سایت - باشگاه اندیشه - تاریخ شمسی نشر 18/7/1389
همه ما گاه گاه ضروری می‌دانیم که از برخی اعمالی که از دیگران بروز می‌کند انتقاد کنیم، که البته این صراحت کلام جرأت هم می‌خواهد! هیچ کس دوست ندارد به او گفته شود که اشتباه می‌کند یا نیاز به اصلاح دارد، که البته این بیزاری از انتقاد دلیل آن نمی‌شود که ما از ایشان انتقاد نکنیم. اگر به دیگران اجازه دهیم که به کار اشتباه خود ادامه دهند از اعمال آن ها خواهیم رنجید و باطناً در برابر اعمال آن ها و در نتیجه خود افراد موضع می‌گیریم که این وضعیت خوبی نخواهد بود. کاملاً ممکن است که از دیگران انتقاد کنیم ولی آن ها را به دشمنان ابدی خود تبدیل نکنیم. در ادامه چند راه مؤدبانه برای انتقاد بیان می‌کنم:
1- خود من هم در گذشته این اشتباه را مرتکب شده‌ام!
این جمله حتی اگر حقیقت هم نداشته باشد همیشه جو سنگین میان طرفین را ملایم‌تر می‌کند. شما با گفتن جمله‌ی «خود من هم در گذشته مرتکب این اشتباه شده‌ام» یا «اگر من هم در چنین شرایطی بودم شاید مثل تو عمل می‌کردم ولی ...» می‌توانید لحن انتقاد خود را تلطیف کنید. دلیل اثربخشی این جملات ساده آن است که با گفتن آن ها از به وجود آمدن حس برتری و یا ریاست شما در ذهن طرف مقابل جلوگیری شود. چیزی که ما می‌گوییم آن است که بله، تو مرتکب اشتباهی شده‌ای ولی نباید احساس بدی داشته باشی؛ چون خیلی‌ها هم مثل تو همین اشتباه را مرتکب شده‌اند. نحوه برخورد با یک کارگر جدیدالورود، مثال خوبی برای بیان این شرایط است. یک کارگر جدید معمولاً در ابتدای فعالیتش کمی عصبی و ممکن‌الخطا است. اگر همیشه خطاهای او را بزرگ‌نمایی کنیم از درون دچار احساس بدی می‌شود و انگیزه کار را از دست می‌دهد ولی اگر به او بگوییم این کار خطاست ولی جبران این خطا کار آسانی است، او را اصلاح کرده‌ایم، بدون آن که در او احساس سرخوردگی به وجود بیاوریم.
2- بلندی صدا و لحن سخن
هفتاد درصد اثربخشی هر مکالمه و گفت و شنود از طریق تُن صدا و حالات چهره منتقل می‌شود. اگر می‌خواهید از رفتار کسی انتقاد کنید باید بدانید کلمات نقش چندانی را ایفا نخواهند کرد، بلکه باید دقت کنید که چگونه آن ها را اَدا می‌کنید. از لحن سخنی که تمسخر، عصبانیت، خصومت و یا مدارا را تداعی می‌کند بپرهیزد. تا آن جا که ممکن است دوستانه، مؤدبانه و طبیعی صحبت کنید. این نحوه صحبت تفاوت چشمگیری ایجاد می‌کند. حتی اگر احساس می‌کنید طرف مقابلتان سزاوار عصبانیت و یا تمسخر شماست انتقاد از او با این روش به شما کمکی نخواهد کرد و اگر این‌گونه عمل کنید او نیز واکنشی منفی از خود نشان خواهد داد. اگر هوشمندانه از او انتقاد کنید در او واکنشی سمپاتیک به وجود می‌آید.
3- لبخند
اگر یک همکار، کاری برای ناراحت کردن ما انجام داده باشد ما انتقاد بدون ابراز احساسات منفی را بسیار سخت خواهیم پنداشت. اگر چنین حادثه‌ای روی داد سعی کنید قبل و در میان مکالمه لبخند بزنید. وقتی لبخند می‌زنیم ناخودآگاه تنش درون خود را کاهش می‌دهیم. وقتی لبخند می‌زنیم آسان‌تر به آرامش می‌رسیم و جو مثبتی خلق می‌کنیم.
4- از مطالب مهم انتقاد کنید
هیچ کس انسان فضول را که همه اشتباهات کوچک را بزرگ‌نمایی می‌کند دوست ندارد. اگر شما برای هر مشکل کوچک از مردم انتقاد کنید در برابر مشکلات بزرگ‌تر در برابر انتقاد (حتی به حق) شما مخالفت خواهند کرد. هر جا که امکان‌پذیر است صبور باشید. اگر بر سر مسأله بسیار کوچکی با کسی اختلاف نظر دارید باید بدانید که این یک اختلاف نظر اساسی نیست و شاید کنار آمدن با آن بسیار آسان‌تر و پر سودتر باشد.
5- انتقادتان را پنهان کنید (در لفافه سخن گفتن)
اگر هوشمندانه عمل کنیم شاید بتوانیم رفتار مثلاً یک همکار را بهبود ببخشیم بدون آن‌که مستقیماً از او انتقاد کرده باشیم. اگر آن همکار به رفتار غلطش ادامه دهد تلاش کنید راه درست را به او پیشنهاد کنید و به طبیعت مثبت‌گرایی او متوسل شوید. پیشنهاد نحوه صحیح انجام یک کار نوعی انتقاد تلویحی است اما مهم اثر آن است که باعث انجام صحیح کارها توسط افراد شود.
6- اول تحسین بعد انتقاد!
هیچ همکاری بی‌بهره از نکات مثبت نیست. (امید داریم همین گونه باشد) اگر مجبور هستید از کسی انتقاد کنید چرا با تحسین فعالیت های مثبتی که قبلاً انجام داده‌اند شروع نکنید! این موضوع باعث آن می‌شود که آن ها در شرایط روحی خوبی قرار بگیرند و در نتیجه انتقاد شما را با دیدی مثبت بنگرند. بدیهی است که باید در تحسین افراد با صداقت عمل کنیم و گرنه آن ها ما را چاپلوس خواهند دانست.
7- آنها را برای انجام کار درست تحسین کنیم (حتی اگر روش انجام آن غلط است)
این روشی زیرکانه است ولی ارزش امتحان کردنش را دارد. فرض کنید کسی فرم‌های به خصوصی را بسیار بد پر می‌کند. منظور خود را با تحسین او پیش رئیس‌تان به او برسانید. این عمل شما ممکن است باعث خجالت آن ها شود. من این ایده را از یک سریال طنز انگلیسی به نام «بله آقای وزیر» الهام گرفتم. در آن سریال، خدمات اجتماعی با اجرای دستورات ترمیمی وزیر مخالفت می‌کردند، سپس وزیر در تلویزیون ظاهر شد و شروع به تحسین فراوان خدمات اجتماعی در مورد سرعت اجرای فرمان های ترمیمی خود نمود. چیزی که وزیر در تلویزیون اعلام کرده بود کاملاً غلط بود ولی چون خدمات اجتماعی را تحسین کرده بود، آن ها مجبور به اجرای فرامین او شدند.